Η μοναστική ζωή στο Βυζάντιο
Τα μοναστήρια αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία στην κοινωνική δομή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο χώρος, όπου συγκεντρώνται άνθρωποι που αρνιούνται τα εγκόσμια για να αφιερωθούν στο Θεό και να επιδιώξουν την αγνότητα της ψυχής τους, εξελίσσεται πολύ συχνά σε μια πολύπλοκη, ζωτική οικονομική και πολιτιστική μονάδα.
Στα οχυρωμένα σαν κάστρα μοναστήρια η ζωή των μοναχών περιστρέφεται μεταξύ του καθολικού (του κεντρικού ναού δηλαδή), των παρεκκλησίων και της βιβλιοθήκης. Γύρω από αυτά διαρθρώνονται τα περιφερικά κτίρια των κελλιών, της τράπεζας με το μαγκιπείο (το φούρνο δηλαδή), της αποθήκης, του στάβλου και των διαφόρων εργαστηρίων.
Η οικονομική αυτοτέλεια εξασφαλίζεται από τις διάφορες δωρεές που προσφέρονται τόσο από τον αυτοκράτορα, όσο και από απλούς ανθρώπους που ζητούν ως αντάλλαγμα τις προσευχές των μοναχών για την σωτηρία της ψυχής τους.
Οι μοναχοί, άνδρες και γυναίκες, δέχονται την κουρά μετά από τριετή δοκιμαστική περίοδο και γίνονται πλήρη μέλη της αδελφότητας. Οι μοναχοί δεν τρώνε ποτέ κρέας, παρακολουθούν τουλάχιστον 6 ώρες την ημέρα τις διάφορες εκκλησιαστικές ακολουθείες και είναι όλοι υποχρεωμένοι να δουλεύουν. Εκτός από τις διοικητικές αρμοδιότητες, όπως ο δοχειάριος, ο χαρτοφύλαξ, και τις σχετικές με τις ακολουθείες αρμοδιότητες (καντηλανάφτης, πρωτοψάλτης), οι μοναχοί προσφέρουν και υπηρεσίες νοσοκόμου και ξενοδόχου στους συναδέλφους τους και στους επισκέπτες αντίστοιχα. Εκτός από εκείνους που ασχολούνται με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες, υπάρχουν και ειδικευμένοι στην αντιγραφή των χειρογράφων που φυλάσσονται στις βιβλιοθήκες των μεγάλων μονών καθώς και άλλοι που φιλοτεχνούν εικόνες.
Οι γενικές αρχές του οργανωμένου μοναχισμού καθορίστηκαν από τον Μέγα Βασίλειο. Παρ'όλα αυτά οι λεπτομέρειες της διοίκησης και της λειτουργίας κάθε μονής ορίζονται κάθε φορά από το μοναστηριακό "τυπικό", το νομικό δηλαδή κείμενο που συντάσσεται από τον κτήτορα της μονής και αποτελεί το καταστατικό της.
 Ο Μέγας Βασίλειος 15ος αι., Άγιον Όρος, μονή Διονυσίου |
Στα οχυρωμένα σαν κάστρα μοναστήρια η ζωή των μοναχών περιστρέφεται μεταξύ του καθολικού (του κεντρικού ναού δηλαδή), των παρεκκλησίων και της βιβλιοθήκης. Γύρω από αυτά διαρθρώνονται τα περιφερικά κτίρια των κελλιών, της τράπεζας με το μαγκιπείο (το φούρνο δηλαδή), της αποθήκης, του στάβλου και των διαφόρων εργαστηρίων.
Η οικονομική αυτοτέλεια εξασφαλίζεται από τις διάφορες δωρεές που προσφέρονται τόσο από τον αυτοκράτορα, όσο και από απλούς ανθρώπους που ζητούν ως αντάλλαγμα τις προσευχές των μοναχών για την σωτηρία της ψυχής τους.
Οι μοναχοί, άνδρες και γυναίκες, δέχονται την κουρά μετά από τριετή δοκιμαστική περίοδο και γίνονται πλήρη μέλη της αδελφότητας. Οι μοναχοί δεν τρώνε ποτέ κρέας, παρακολουθούν τουλάχιστον 6 ώρες την ημέρα τις διάφορες εκκλησιαστικές ακολουθείες και είναι όλοι υποχρεωμένοι να δουλεύουν. Εκτός από τις διοικητικές αρμοδιότητες, όπως ο δοχειάριος, ο χαρτοφύλαξ, και τις σχετικές με τις ακολουθείες αρμοδιότητες (καντηλανάφτης, πρωτοψάλτης), οι μοναχοί προσφέρουν και υπηρεσίες νοσοκόμου και ξενοδόχου στους συναδέλφους τους και στους επισκέπτες αντίστοιχα. Εκτός από εκείνους που ασχολούνται με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες, υπάρχουν και ειδικευμένοι στην αντιγραφή των χειρογράφων που φυλάσσονται στις βιβλιοθήκες των μεγάλων μονών καθώς και άλλοι που φιλοτεχνούν εικόνες.
Οι γενικές αρχές του οργανωμένου μοναχισμού καθορίστηκαν από τον Μέγα Βασίλειο. Παρ'όλα αυτά οι λεπτομέρειες της διοίκησης και της λειτουργίας κάθε μονής ορίζονται κάθε φορά από το μοναστηριακό "τυπικό", το νομικό δηλαδή κείμενο που συντάσσεται από τον κτήτορα της μονής και αποτελεί το καταστατικό της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου